Ketonen als Premium Brandstof voor de Hersenen

Ken je de film Limitless?

In deze film krijgt hoofdpersoon een pilletje ter beschikking waarmee hij de volledige capaciteiten van zijn hersenen zonder enige beperking kan benutten. Alle cognitieve barrières smelten als sneeuw voor de zon, de hoofdpersoon beschikt plots over een superbrein.

Klinkt goed toch? De film haakt in op het verlangen van de mens om grenzen te verleggen. Men is altijd op zoek naar manieren om de capaciteiten van het eigen lichaam en brein te verkennen. Vanuit deze beweegredenen wordt ook het ketogeen dieet geadopteerd als manier om op zoek te gaan naar

Het ketogeen dieet staat bekend als een dieet dat een positieve invloed heeft op de werking van de hersenen en het wordt zelfs ingezet als een therapeutische middel bij neurologische aandoeningen.

Een vraag die je je wellicht stelt is dan ook of het ketogeen dieet hetzelfde “Limitless effect” kan hebben op jouw brein…

SPOILER ALERT: NEE.

Je zult niet van de een op de andere dag veranderen in een hyperintelligente Einstein die de meest complexe wiskundige vraagstukken oplost op de achterkant van een bierviltje, maar je kunt met het ketogeen dieet wel degelijk je hersenen een merkbare boost geven.

Er zijn talloze redenen waarom mensen het ketogeen dieet volgen en waarom het dieet aan populariteit wint. Het dieet kan je namelijk op mentaal en fysiek vlak

Door koolhydraten uit je dieet te schrappen vinden er verschillende fysiologische veranderingen plaats in je lichaam die op verschillende onderdelen van je gezondheid uitwerking hebben. Laten we er eens een aantal onder de loep nemen.

De fysieke gezondheidsvoordelen van het ketogeen dieet

Een ketogeen dieet heeft vele voordelen voor je gezondheid. Meer dan 20 wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat dit type dieet kan helpen om gewicht te verliezen of je algehele gezondheid te verbeteren (1).

Afvallen

Niet alleen helpt het ketogeen dieet om gewicht te verliezen doordat je lichaam vetten als belangrijkste brandstof gebruikt. Ook verlaagt het je insulineniveau in je bloed. Insuline is het hormoon dat zorgt voor vetopslag. Het ketogeen dieet verandert je lichaam in een vetverbrandende machine. Op deze manier helpt het je beter afvallen dan vetarme en koolhydraatrijke diëten (2) (3) (4) (5).

Stabiele suikerspiegel

Het ketogeen dieet verlaagt je bloedsuikerspiegel op een natuurlijke manier door het soort voedsel dat je eet. Uit onderzoek blijkt dat het dieet zelfs effectiever is dan een caloriearm dieet voor het voorkomen en behandelen van diabetes (6).

Meer energie en minder honger

Doordat vet het meest effectieve molecuul is om als brandstof te gebruiken, wordt je lichaam voorzien van een betere en constante energiebron (7). Daarnaast geven vetter langduriger een verzadigd gevoel, waardoor je dus energieker en minder honger bent gedurende de dag.

Daarnaast onderdrukt ketose het hongergevoel doordat aanmaak van het ‘hongerhormoon’ ghreline wordt gereguleerd. Je zult dus minder snel honger krijgen als je in ketose bent (8).

Cholesterol en bloeddruk

Onderzoeken hebben aangetoond dat het ketogeen dieet de waarden van triglyceriden en cholesterol in het bloed kan verbeteren. Deze bloedwaarden zijn belangrijke indicatoren betreffende de gezondheid van je bloedvaten. Diëten die koolhydraatarm en vetrijk zijn laten een significante toename van HDL-cholesterol (de goede variant) zien (9) (10).

Insulineresistentie

Als insuline-resistentie niet wordt behandeld, kan het leiden tot diabetes type 2. Er zijn vele onderzoeken die laten zien dat een koolhydraatarm, ketogeen dieet de insulinegevoeligheid kan terugbrengen tot een natuurlijk, gezond niveau (11).

Huidconditie

Wanneer je overschakelt op een koolhydraat arm dieet zoals een ketogeen dieet dan kan het bultjes en ontstekingen van de huid doen verminderen (12). Zo krijgen mensen een zuiverdere huid en verdwijnen kleine huidbeschadigingen.

Epilepsie

Het ketogeen dieet wordt al bijna een eeuw lang gebruikt als behandelmethode tegen epilepsie (13). Het dieet heeft hierdoor ook bekendheid gekregen, pas in een later stadium werd het geassocieerd met gewichtsverlies.

Ziektes

Het ketogeen dieet wordt in de medische wereld toegepast om bepaalde vormen van kanker te behandelen en om de groei van een tumor te remmen (14) (15) (16) (17)

Daarnaast zijn er nog tal van andere onderzoeken gedaan die hebben uitgewezen dat het ketogeen dieet mogelijk gebruikt kan worden om de symptomen te bestrijden van Alzheimer (18) (19), Ziekte van Parkinson (20), en het syndroom van Stein-Leventhal (21).

Bovenstaande veranderingen betreffen dus vooral de fysieke gesteldheid en de fysiologische processen in het lichaam. Duidelijk is dat deze veranderingen nauw samenhangen met je mentale gesteldheid.

Het is ook niet voor niets dat neurologische aandoeningen zoals epilepsie, Alzheimer en Parkinson worden behandeld door middel van een ketogeen dieet.

Vetzuren en ketonen vormen namelijk een zeer stabiele en efficiënte energiebron voor je lichaam, waardoor je minder ups en downs hebt in je energie op fysiek, maar dus ook op mentaal vlak.

Laten we daarom eens dieper ingaan op de cognitieve en mentale voordelen die je kunt halen uit het gebruik van ketonen als brandstof voor de hersenen.

Jagen op het Limitless Effect: wat er gebeurt met de hersenen als ze ketonen als brandstof gebruiken

Het is natuurlijk logisch dat de mentale en cognitieve voordelen die worden toegeschreven aan een ketogeen dieet nauw samenhangen met de fysiologische veranderingen die je lichaam ondergaat wanneer je koolhydraten schrapt uit je dieet en ze vervangt door gezonde vetten.

Een van de voornaamste fysiologische veranderingen in je lichaam is de productie van ketonen. Dit proces, dat plaatsvindt in de lever, wordt ook wel ketogenese genoemd.

Ketogenese is het proces waarbij vetzuren en aminozuren worden omgezet in ketonen.

Het is een proces dat voornamelijk plaatsvindt in de mitochondriën (stofwisselingscellen) van de levercellen. De productie van ketonen komt voor zodra er geen bloedsuiker beschikbaar is, zoals tijdens een periode van vasten of tijdens een ketogene eetstijl (22).

De ketonen die middels de lever kunnen worden geproduceerd in het menselijk lichaam zijn de volgende ketonlichamen:

• Acetoazijnzuur
• Aceton
• Beta-hydroxyboterzuur (BHB)

Het laatste keton in dit rijtje, BHB, vormt de sleutel naar verbeterde cognitieve prestaties en mentale helderheid.

BHB is als energiebron efficiënter dan acetoazijnzuur. De reden hiervoor is dat het een aanvullende chemische reactie heeft ondergaan die meer energie oplevert wanneer een lichaamscel het als brandstof wil gebruiken.

Studies tonen aan dat het lichaam én hersenen de energie van BHB en acetoazijnzuur maar liefst 70% efficiënter kunnen benutten dan glucose.

En het is deze efficiëntie van ketonen als brandstof die het tot een soort raketbrandstof voor de hersenen maken.

Oké, een ‘soort raketbrandstof’ klink vooral heel spectaculair, maar wat houdt het concreet in?

Misschien is de volgende vergelijking beter:

Een aantal kenmerken van ketonen zorgen ervoor dat je ze kunt beschouwen als een soort premium brandstof voor je hersenen. Je kent vast wel de verschillende soorten brandstof die je bij een tankstation kunt krijgen. Over het algemeen kun je diesel, euro 95 en een premium variant van Euro 95 krijgen bij een willekeurige benzinepomp.

Ketonen zijn deze premium brandstof.

Premium brandstoffen worden op de markt gebracht als efficiënte brandstoffen die naast een schonere verbranding ook beter zijn voor het onderhoud van de motor. Je kent de televisiereclames vast wel, waarbij je animaties van cilinders en motoren voorbij ziet flitsen die op volle kracht werken en waarbij de benzine als een soort helende elixer door de motor heen suist.

Wellicht wordt de werking van deze premium benzine in commercials aangedikt met een marketingsausje, maar ketonen functioneren daadwerkelijk op deze revolutionaire manier. Ketonen verbranden efficiënter en onderhouden en herstellen tegelijkertijd de hersenen!

Welke voordelen brengen ketonen als brandstof dan met zich mee? Je leest ze hieronder.

• Ketonen stimuleren mitochondriale productie

Wanneer cellen ketonen gebruiken als brandstof dan vormen zij nieuwe mitochondriën. De mitochondriën zijn de “energiecentrales” van de cel. In de mitochondriën wordt de energie uit de voeding omgezet in een vorm die de cel (en dus het lichaam) kan gebruiken voor alle functies (bewegen, groeien, denken etc.) (23).

Wat er dus gebeurt is dat je lichaam een extra bataljon aan kleine energiecentrales krijgt, die helpen om de energieproductie en gezondheid van de cellen te verbeteren (24).

• Ketonen beschermen en repareren het zenuwstelsel

Ketonen helpen om het functioneren van verouderende zenuwcellen te behouden, en ze helpen met het herstellen van beschadigde of slecht functionerende zenuwcellen.

Er zijn veel wetenschappelijke studies die aantonen dat ketonen kunnen helpen om acute hersenbeschadigingen significant te verbeteren (25) (26).

•  Ketonen werken als een antioxidant.

Zoals gezegd zijn ketonen een efficiëntere energiebron dan glucose. Een van de redenen is dat ketonen veel minder vrij radicalen en reactieve zuurstofcomponenten voortbrengen bij verbranding dan glucose.

Door ketonen als brandstof te gebruiken kan het lichaam zich dus beschermen tegen de schade die normaliter door reactieve zuurstofcomponenten en vrije radicalen wordt veroorzaakt (27) (28).

• Ketonen stimuleren de werking van neurotrofine

Neurotrofine (BDNF) is stof die voorkomt in de hersenen en hier de aanmaak van nieuwe hersencellen stimuleert (29) (30) (31). Het helpt bij het aanleggen van nieuwe communicatiepaden tussen neuronen (zenuwcellen) in de hersenen.

Ook versterkt het bestaande verbindingen tussen neuronen. De vernieuwde verbindingen tussen je hersencellen komen ten goede aan het geheugen en het vermogen om abstract en kritisch te denken.

• Ketonen verhogen de activiteit van de neurotransmitter GABA

GABA is een neurotransmitter. Het is een stof die signaaltjes doorgeeft in de hersenen.

Een gevolg van het verbranden van ketonen is dat in de hersenen een verschuiving plaatsvindt in de balans tussen twee neurotransmitters genaamd GABA en glutamaat (32).

GABA heeft een ontspannende werking, terwijl glutamaat een prikkelende werking heeft.

Middels een verschuiving, waarbij GABA meer activiteit vertoont, kunnen ketonen overdadige hersenactiviteit voorkomen, en daarmee ook de oncontroleerbare impulsen die gepaard gaan met neurologische aandoeningen zoals epilepsie, autisme, en Ziekte van Parkinson tegengaan.

Niet Limitless, maar Upgraded

Zoals je hebt kunnen lezen kan het ketogeen dieet ingrijpende veranderingen teweegbrengen bij mensen met een neurodegeneratieve ziekte zoals de Ziekte van Alzheimer of Parkinson.

Onderzoeken wezen het volgende uit:

• Mensen met diabetes type 1 ervaarden verbeterde cognitieve prestaties en een beschermde breinfunctie tijdens een hypoglycemische aanval wanneer zij gebruik maakten van MCT-olie (33). MCT-olie bestaat uit vetzuren die de producten van ketonen stimuleren.

• Mensen met de Ziekte van Alzheimer lieten verbeterde geheugenscores zien bij testen. Deze verbeteringen hangen mogelijk samen met de aanwezigheid van ketonen in het bloed (34).

• Ook hebben koolhydraatarme dieten die de aanmaak van ketonen stimuleren zich bewezen als middel om cognitieve achtergang bij bejaarden af te remmen (35).

Ook voor mensen die geen specifieke ziekte hebben, maar op zoek zijn naar een helderdere staat van denken en een energieke geest heeft het ketogeen dieet zich bewezen als een effectieve strategie.

Zo zijn er onderzoeken waarbij mensen die een koolhydraatarm dieet volgden zich helderder en minder verward voelden bij het uitvoeren van taken waarbij concentratie en denkvermogen noodzakelijk waren (36).

Als er een een film gemaakt zou worden van iemand die ‘lekker gaat’ op ketonen dan zou een titel zoals “Upgraded Brain” of “Cognitive Clarity” wellicht beter de lading dekken.

Maarja, wie zou er naar een film gaan die ‘Cognitive Clarity’ heet? Ik niet.

Tot Slot 

Het is dus duidelijk dat je je mentale voordeel kan doen door je hersenen te laten draaien op ketonen. Belangrijk om je te beseffen is dat je niet van de een op de andere dag een omslag zult maken waarbij je opeens helder bent.

Sterker nog, het kan voorkomen dat je door een aanpassingsperiode heen moet waarbij je lichaam moet ‘afkicken’ van glucose als brandstof. Deze aanpassingsperiode kan gepaard gaan met griepachtige symptomen.

Het wordt daarom ook wel aangeduid als de Keto Griep, met de volgende symptomen:

• Misselijkheid
• Overgeven
• Constipatie
• Diarree
• Hoofdpijn
• Prikkelbaarheid
• Futloosheid
• Spierkrampen
• Duizeligheid
• Slecht concentratievermogen
• Maagpijn
• Slaapproblemen

Nu denk je wellicht:

Wat?! Slecht concentratievermogen, hoofdpijn, duizeligheid? Dat is juist precies waar ik NIET naar op zoek ben! Ik wil mijn hersenen upgraden!

Heb geduld.

Deze symptomen worden over het algemeen ervaren door mensen die pas begonnen zijn met het ketogeen dieet en ze duren meestal iet langer dan een week.

Het kan voorkomen dat mensen er langer last van hebben. Niet ieder menselijk lichaam is hetzelfde, en de ene persoon past zich daarom makkelijker aan dan de ander.

Meer informatie over het verhelpen van de Keto Griep vind je in ons artikel Keto Griep: Wat is het en wat kun je eraan doen?