Kan het Keto Dieet Migraine tegengaan?

Een veelgestelde vraag is of het keto dieet migraine tegen kan gaan.

Migraine is een hersenaandoening die wordt gekenmerkt door (hevige) hoofdpijnaanvallen in mogelijke combinatie met misselijkheid, overgevoeligheid voor licht of geluid, duizeligheid en uitvalsverschijnselen.

Deze uitvalsverschijnselen noemt men ook wel de ‘aura’.

Volgens de Nederlandse hersenstichting heeft in Neferland ongeveer 33% van de vrouwen en 13% van de mannen ooit in hun leven last van migraine. 25% van de vrouwen en 7,5% van de mannen hebben er minimaal eens per jaar last van.

Migraine treft met name de beroepsbevolking, dus mensen tussen 15 en 55 jaar.

Wat zijn de symptomen van migraine?

Migraine komt voor in aanvallen die een kenmerkend verloop kennen. Het verloop van een migraineaanval valt op te delen in vier fasen (2). Op de website van de hersenstichting worden deze fasen als volgt beschreven:

1. Waarschuwingsfase

De waarschuwingsfase houdt in dat er zich bepaalde tekenen voor doen die kunnen wijzen op een aanstaande migraineaanval. Deze tekenen kunnen zijn:

• Stemmingsveranderingen
• Overgevoeligheid voor prikkels (lawaai, licht, geuren)
• Verstoorde slaap of gapen
• Hongergevoel/trek in bepaalde voedingsmiddelen

2. Aurafase

Deze fase wordt niet door iedereen ervaren, maar bij mensen die de aurafase wel doorstaan duurt deze 5 tot 60 minuten. Auraverschijnselen komen meestal langzaam op gang en verdwijnen ook weer volledig.

De auraverschijnselen kunnen zich op de volgende manieren uiten:

• Zien van lichtflitsen, vlekken, sterretjes en andere vervormingen in het gezichtsveld
• Gezichtsvelduitval
• Tintelingen of een verdoofd gevoel in armen/benen/gezicht

Ben je nieuwsgierig hoe het is om zulke auraverschijnselen te ervaren? Op de website van de NOS hebben ze een realistische nabootsing waarin je kunt ervaren hoe het is om een aurafase in te gaan.

3. Hoofdpijnfase

Deze fase, die vaak volgt op de aurafase, kenmerkt zich door heftige, meestal kloppende, hoofdpijn. Deze hoofdpijn is vaak dermate heftig dat patienten aan bed gekluisterd worden.

Daarnaast kunnen tijdens deze hoofdpijnfase ook bijverschijnselen optreden zoals (ernstige) misselijkheid en/of braken. Ook komt overgevoeligheid voor licht/geluid veel voor.

Zonder behandeling kan een hoofdpijnfase 4 tot 72 uur duren.

4. Herstelfase

Nadat de hoofdpijnfase van een migraineaanval tot een einde is gekomen, dan treedt het herstel in. Een patiënt kan zich na de hoofdpijnfase nog enige dagen vermoeid, prikkelbaar, minder geconcentreerd voelen.

Wat veroorzaakt migraine?

Migraine komt voor bij mensen die een verhoogde gevoeligheid hebben voor prikkels die een migraineaanval uit kunnen lokken. Deze gevoeligheid is voor een gedeelte erfelijk bepaald.

De kenmerkende auraverschijnselen, waarbij het gezichtsveld waardoor het gezichtsveld wordt beïnvloed, worden veroorzaakt door een golf van een verhoogde hersenactiviteit.

Vervolgens dooft deze verhoogde hersenactiviteit gedurende 30 tot 60 minuten volledig uit. Deze golfbeweging van hersenactiviteit wordt ook wel de Cortical Spreading Depression (CSD) genoemd.

Deze CSD leidt tot de uitvalsverschijnselen die kenmerkend zijn voor de aurafase.

Wetenschappers denken dat de CSD ook leidt tot verhoogde activiteit in het centraal hoofdpijncentrum in de hersenen, het zogenaamde trigemino-vasculaire systeem.

Via een ontstekingsmechanisme laten verschillende chemische boodschappers in de hersenen, ook wel neuropeptiden genoemd) de hoofdpijn toenemen.

Kan een keto dieet migraine tegengaan?

Wellicht ben je er al van op de hoogte dat het ketogeen dieet ook als middel wordt ingezet om verschillende neurologische aandoeningen te bestrijden.

Zo wordt een keto dieet als middel tegen epilepsie bij kinderen ingezet.

Het ketogeen dieet heeft zich met name in dit medisch veld ontwikkeld en vervolgens zijn onderzoekers zich ook gaan verdiepen in het effect van ketose op andere neurologische en metabolische aandoeningen.

Zo zijn er bijvoorbeeld veelbelovende resultaten met het toepassen van het keto dieet als manier om de ontwikkeling van de Ziekte van Alzheimer af te remmen.

Maar hoe kan het keto dieet dan helpen bij migraine?

Dit heeft alles te maken met de aanwezigheid van ketonen zodra je in ketose bent. En het ketogeen dieet is de manier bij uitstek om in ketose te raken.

Er zijn een aantal overeenkomstigheden tussen epilepsie en migraine die het keto dieet interessant maken voor migrainepatiënten.

Glutamaat

Zo worden in sommige gevallen anti-epilepsiemedicijnen, zoals valproaat en topiramaat bijvoorbeeld, door artsen voorgeschreven aan migrainepatiënten (3).

De achterliggende reden is dat deze medicijnen de neurotransmitter glutamaat blokkeren. Glutamaat is een stofje in de hersenen dat in grote hoevelheden wordt waargenomen bij epilepsie- en migrainepatienten.

Ken je de smaakversterker mononatriumglutamaat (beter bekend als MSG of E621)? Consumptie van grote hoeveelheden van dit goedje kan als een trigger functioneren voor hoofdpijn. Dit is toe te schrijven aan de toename van glutamaat in het lichaam (4).

Het roept een reactie op in de hersenen waardoor hoofdpijn kan ontstaan. Dit type hoofdpijn wordt zelfs de Chinees Restaurant Syndroom genoemd, omdat MSG veel wordt gebruikt in Chinese (afhaal)restaurants (5).

Ketonen verhogen de activiteit van de neurotransmitter GABA

GABA is een neurotransmitter. Het is een stof die signaaltjes doorgeeft in de hersenen.

Een gevolg van het verbranden van ketonen is dat in de hersenen een verschuiving plaatsvindt in de balans tussen de twee neurotransmitters GABA en glutamaat (6).

GABA heeft een ontspannende werking, terwijl glutamaat een prikkelende werking heeft. Deze prikkelende werking veroorzaakt dus het Chinese Restaurant Syndroom.

Middels een verschuiving, waarbij GABA meer activiteit vertoont, kunnen ketonen overdadige hersenactiviteit voorkomen, en daarmee ook de oncontroleerbare impulsen die gepaard gaan met neurologische aandoeningen zoals epilepsie, autisme, en Ziekte van Parkinson tegengaan.

Ketonen hebben nog meer positieve en therapeutische effecten op de gezondheid en het functioneren van de hersenen. Meer hierover kun je lezen in het artikel over Ketonen als Premium Brandstof voor de Hersenen.

Veelbelovend onderzoek waarin het keto dieet migraine succesvol bestrijdt

Een onderzoeksteam aan de Sapienza Universiteit in Rome, geleid door de Italiaanse arts en onderzoeker Cherubino Di Lorenzo, heeft onderzoek gedaan naar het effect het keto dieet op migraineklachten.

De resultaten uit het onderzoek veelbelovend te noemen. Het meest veelzeggend is onderstaande afbeelding die afkomstig is uit het onderzoeksverslag (7).

De bovenste diagram (A) laat het aantal migraineaanvallen per maand zien.

De linker donkergrijze staaf is voor de start van het ketogeen dieet (before), de rechtse lichtgrijze staaf laat het aantal aanvallen tijdens het ketogeen dieet zien (during).

Te zien is dat het aantal aanvallen behoorlijk afgenomen. Van ongeveer 4 aanvallen naar circa 1 aanval per maand.

De onderste diagram (B) laat het aantal migraineaanvallen per maand zien.

Ook hier is te zien dat de gemiddelde duur van de migraineaanvallen vóór het ketogeen dieet langer was (ongeveer 50 uur), terwijl de aanvallen tijdens het ketogeen dieet ongeveer 15 uur duurden.

Dit zijn spectaculaire resultaten!

Zoals gezegd vormen ketonen een belangrijk onderdeel van dit proces waarmee migraine wordt tegengegaan. Maar over de precieze werking van keto als anti-migrainemiddel zegt Dr. Di Lorenzo het volgende (8):

We weten niet zeker of de reden waarom het ketogene dieet zo goed werkt bij onze patiënten alleen te danken is aan de productie van ketonen.

In feite hebben we vastgesteld dat in de meeste gevallen onze patiënten ook afwijkende resultaten laten zien in de orale glucosetolerantietests, zowel in de manier waarop hun bloedsuikerspiegel als hun insulinespiegels reageren op de suikerinname. Omdat koolhydraten een vorm van suiker zijn, zou een koolhydraatarm dieet deze reacties kunnen verzachten.

Onze hypothese is dat de combinatie van ketonlichamen en veranderde glucoserespons zou kunnen leiden tot het buitengewone therapeutische effect dat we bij onze patiënten hebben waargenomen.

Met andere woorden:

Het is niet alleen de productie van ketonen die bijdraagt aan het terugbrengen van migraineaanvallen, maar het is ook de constantere suikerspiegel die hier mogelijk in meespeelt.

Dit komt omdat je tijdens een vetten in een ketogeen dieet de boventoon voeren, en suikerconsumptie wordt beperkt. Dit betreft niet alleen snoep, brood en pasta. Zo is tijdens een keto dieet melk bijvoorbeeld ook niet toegestaan, vanwege de lactose (melksuiker).

Zijn er specifieke voedingsmiddelen die je moet vermijden om migraine te voorkomen?

Wanneer je op zoek gaat naar informatie over voedingsmiddelen die je moet vermijden, omdat ze een trigger voor migraine kunnen vormen, dan kom je vaak lijsten tegen met voedingsmiddelen die tyramine, cafeïne, kleurstoffen, smaakversterkers (zoals E621), histamine, gist, sulfieten of nitrieten bevatten.

Dit leidt tot een lijst zoals onderstaande:

• Gerijpte kaas, gerijpt vlees, rijpe avocado’s. Deze bevatten tyramine, wat een trigger zou kunnen vormen voor migraine.
• Aspartaam, wat onder anderen voorkomt in light frisdranken.
• Wijn, omdat hier sulfieten in kunnen zitten.
• Bewerkt vlees zoals broodbeleg, (ontbijt)spek, salami, rookworst, etc. Deze voedingsmiddelen bevatten namelijk nitriet.
• Bananen en ook citrusvruchten worden genoemd, omdat ze histamine kunnen bevatten. Histamine is mogelijk een trigger voor migraine.
• Voedingsmiddelen met gist zouden ook een risicogroep vormen. Dus denk hierbij aan deegproducten.
• En natuurlijk ook producten met de E621 smaakversterker die glutamaat bevat.

Er is nog geen algehele consensus over het idee dat sommige voeding migraineaanvallen uitlokt. Er zijn deskundigen die claimen dat sommige voedingsmiddelen stofjes bevatten die als trigger kunnen functioneren voor een migraineaanval (9).

Andere deskundigen, waaronder de Nederlandse neuroloog en hoofdpijnprofessor Michel Ferrari van het Leids Universitair Medisch Centrum, geven aan dat migraine niet het gevolg is van snacken of snoepen.

Hij zegt hierover het volgende in de Volkskrant:

Wat we de afgelopen tien jaar zijn gaan inzien, is dat een paar uur tot een paar dagen voor de migraine-aanval er al van alles gebeurt. Het lichaam gaat bijvoorbeeld vocht vasthouden, er ontstaat soms nekpijn en vaak verandert de stemming: men raakt gedeprimeerd, gestresst of juist blijmoedig.

Nog een ander verschijnsel: men krijgt trek in snacks en snoep. Als de aanval er dan eenmaal is, denkt de patiënt dat dat het komt door de stress of frieten of de chocola. Maar het is juist omgekeerd.

‘Je kunt dat goed vergelijken met het premenstruele syndroom. Daarbij zijn vrouwen geprikkeld, een paar dagen voor de menstruatie doorbreekt. Ook krijgen ze trek in zoet voedsel. Dan zeg je toch ook niet dat de menstruatie het gevolg is van stress of chocola?

Tot Slot

In dit artikel hebben we besproken hoe het keto dieet migraine mogelijk kan verminderen.

Zoals het interview met Michel Ferrari aangeeft zijn er wellicht niet specifieke voedingsmiddelen die een migraineaanval triggeren, maar het onderzoek van de Italiaanse wetenschappers, laat zien dat een ketogeen dieet wel daadwerkelijk migraine kan tegengaan.

Dit gebeurt omdat je, met het schrappen van koolhydraten, ervoor zorgt dat er ketonen worden geproduceerd door het lichaam. Deze hebben een therapeutische werkingen op de hersenen.

Wellicht vraag je je af: Hoe werkt het keto dieet?

We hebben verschillende bruikbare artikelen over geschreven om te zorgen dat je meteen aan de slag kunt. Je hebt dus niet een gespecialiseerde diëtiste om een ketogeen dieet te volgen nodig!

Wil je weten hoe je een voedzaam keto/paleo dieet inricht zonder bewerkte producten die mogelijk migraine kunnen triggeren? Lees dan ons artikel over een Voedzaam Ketogeen Dieet.

Daarnaast bevat hebben we ook een Keto Lijst met Voedingsmiddelen waar je precies op kunt vinden welke voedingsmiddelen je kunt gebruiken om een succesvol keto dieet te volgen. (Spoiler alert: helaas is tijdens een keto dieet melk niet toegestaan!)

Ben je bang dat het volgen van een keto dieet fitness- en sportdoelstellingen kan dwarsbomen? Dit hoeft zeker niet het geval te zijn. Meer hierover lees je in ons artikel over Misvattingen rondom het Ketogeen Dieet en Sport. Je hoeft dus niet bang te zijn dat jouw missie om migraine te voorkomen jouw sportieve doelen in de weg staat.

Heb je ervaringen met migraine en keto?

Laat het hieronder weten in een reactie! We zijn benieuwd of het bij jou een duidelijk verschil heeft opgeleverd!