Geef Jouw Insulinegevoeligheid een Boost met het Ketogeen Dieet.

In een typisch regulier Westers (Amerikaans) dieet bestaat ongeveer de helft van de geconsumeerde calorieën (50%) uit koolhydraten, 35% bestaat uit vet en 15% bestaat uit eiwitten (1). 

Deze macronutriënten komen voornamelijk uit de consumptie grote hoeveelheden rood en bewerkt vlees, boter, gebakken voedsel, volvette zuivelproducten, eieren, geraffineerde granen, aardappelen en frisdranken (2).

De grote hoeveelheden geraffineerde koolhydraten die in onze maatschappij worden geconsumeerd trekken een behoorlijke wissel op de volksgezondheid. Het overgewicht en de verstoorde suikerhuishouding die eruit voortvloeien resulteren in flinke toename van mensen met suikerziekte, ook wel aangeduid met diabetes type 2.

Alleen al in Nederland krijgen elke dag 166 mensen te horen dat ze diabetes hebben.

Op jaarbasis zijn dat zo’n 60.500 mensen! (3) Dit aantal is gelijk aan middelgrote gemeente zoals Zeist, elk jaar! Of alle bezoekers van Lowlands of Pinkpop. Kortom, het zijn een heel veel mensen.

Niet voor niets heeft het Diabetes Fonds in oktober een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer, waarin zij pleiten om de hoeveelheid suiker in producten met minstens 30% omlaag te brengen (4).

Op dit moment lopen zo’n 750.000 Nederlanders (!!) een groot risico om diabetes te krijgen omdat zij een verstoorde suikerhuishouding hebben. Van deze risicogroep krijgen ongeveer 250.000 mensen binnen 6 jaar diabetes (5).

Deze verstoorde suikerhuishouding duidt op insulineresistentie. Dit houdt in dat je lichaam niet goed meer reageert op het hormoon insuline, met als gevolg dat er veel suiker in je bloed blijft zitten, met alle gevolgen van dien.

In dit artikel over insulineresistentie ga je het volgende lezen:

• Wat is insuline en welke rol speelt het in het lichaam?
• Wat is insulineresistentie en waarom vormt het een probleem?
• Hoe kan het ketogeen dieet helpen om insulineresistentie tegen te gaan?

Wat is insuline en welke rol speelt het in het lichaam?

Insuline is een hormoon dat door de alvleesklier wordt aangemaakt. Hormonen zijn stofjes die de verschillende processen in het lichaam regelen. Zo regelt insuline onder anderen de glucosestofwisseling, en speelt een rol bij de vetstofwisseling.

De naam insuline komt van het Latijnse woord voor eiland (insula). Insuline wordt immers gemaakt in de Eilandjes van Langerhans in de alvleesklier, vernoemd naar de Duitse wetenschapper Paul Langerhans.

In het lichaam neemt insuline de volgende drie taken op zich:

• Wanneer je bloedsuikerspiegel (glucosegehalte in het bloed) verhoogd is dan wordt door de alvleesklier insuline afgegeven aan het bloed, zodat de insuline de opname van glucose naar de spier- en vetcellen kan regelen.
• Insuline stimuleert het proces van glycogenese. Waarbij glucose wordt omgezet in glycogeen als energievoorraad voor later.
  
• Insuline zorgt ervoor dat overtollig bloedsuiker, dat niet als brandstof nodig is en niet als glycogeen kan worden opgeslagen, wordt omgezet in lichaamsvet. Dit proces wordt lipogenese genoemd.

Behalve dat insuline processen in het lichaam stimuleert, heeft het ook nog een remmende werking op een aantal andere processen:

• Insuline remt gluconeogenese af. Dit het proces waarbij glucose wordt gevormd uit eiwitten en glycerol bij een tekort aan glucose.
  
• Insuline remt ketogenese af. Dit is het proces waarbij ketonen worden gevorm uit vetzuren. Dit gebeurt wanneer het lichaam een tekort heeft aan glucose en op zoek gaat naar andere energiebronnen.

Doordat insuline deze processen afremt werkt het als een tegenhanger van het hormoon glucagon. Glucagon stimuleert namelijk gluconeogenese en ketogenese.

Samen vormen insuline en glucagon een dynamisch duo, dat elkaar in balans probeert te houden. Als er meer insuline dan normaal vrijkomt gaat het lichaam vet opslaan, als er meer glucagon vrijkomt dan gaat het lichaam vet- en glycogeenreserves aanspreken. Je kan het vergelijken met een wipwap.

Hoe onschuldig en vrolijk een wipwap er ook uit mag zien, met betrekking tot je gezondheid is het van groot belang dat er een goede balans is.

Bij langdurige, overmatige suikerconsumptie kan de wipwap langdurig uit balans blijven met overgewicht en mogelijk suikerziekte (diabetes) als gevolg. Hoe dit werkt lees je nu.

Wat is insulineresistentie en waarom vormt het een probleem?

Insulineresistentie betekent dat het lichaam ongevoelig wordt voor insuline. Het is een proces dat ook wel het aanloopje naar diabetes wordt genoemd.

Langdurige, stelselmatige consumptie van snelle, simpele koolhydraten zoals brood, snoep, pasta, chips en suikers vormen een bedreiging voor jouw suikerhuishouding en met name voor de werking van jouw alvleesklier.

Dus als je elke dag ontbijt met gesuikerde cornflakes en een sinaasappelsap, ’s middags boterhammen met hagelslag en jam wegknabbelt met een blikje cola, en ’s avonds een royaal bord macaroni met kaas naar binnen schuift, dan draait jouw alvleesklier overuren.

Belangrijk om hierbij te begrijpen is dat insuline als een soort chemische sleutel  functioneert die cellen een signaal geeft om hun deur op te maken voor bloedglucose.

Als je constant veel suiker binnen krijgt dan blijft die chemische sleutel als het ware aan het slot morrelen van de cellen om erin te kunnen. Met als resultaat dat de sloten op de cellen, ook wel insulinereceptoren genoemd, ongevoelig worden voor de insuline.

Het bloedsuikerverlagend effect van insuline wordt na verloop van tijd dus minder en minder.

Doordat het effect van insuline drastisch vermindert, blijft de bloedsuikerspiegel hoog en de alvleesklier reageert hierop door nóg meer insuline aan te maken. Je alvleesklier raakt hiermee verstrikt in een vicieuze cirkel.

Uiteindelijk kan dit proces, waarbij de lichaamscellen resistent worden voor insuline, leiden tot diabetes type 2. Op een gegeven moment kan de alvleesklier de vraag naar meer insuline niet aan en raakt uitgeput. Hij maakt dan minder insuline aan (6). 

Doordat de alvleesklier niet meer de benodigde hoeveelheid insuline aan kan maken moet dit middels injecties worden toegediend, dit zijn de bekende insulinespuiten.

 

Het Amerikaanse diabetesfonds schat dat bijna 70% van alle personen die insulineresistent zijn uiteindelijk diabetes type 2 zullen krijgen als er geen belangrijke veranderingen plaatsvinden met betrekking tot leefstijl (7).

Insulineresistentie kan dus ernstige gevolgen hebben voor je gezondheid. Sommige wetenschappers rekenen insulineresistentie tot het dodelijk kwartet, waartoe ook hoge bloeddruk, hypertriglyceridemie (hoge concentratie vetmoleculen in het bloed) en een laag HDL-cholesterolgehalte behoren (8).

Naast deze risico’s wordt insulineresistentie ook geassocieerd met:

• Een vervette lever, welke mogelijk kan leiden tot cirrose en leverkanker (9)
• Een huidaandoening genaamd acanthosis nigricans (AN), waarbij de huid donker verkleurt en verdikt (10)
• Alopecia androgenetica (erfelijke kaalheid), tevens bij vrouwen (11)
• Polycysteus-ovariumsyndroom, waarbij kleine cysten in de eierstokken aanwezig zijn (12)
• Acne en steelwratten (13)
• Jicht (14)
• Tandvleesaandoeningen (15)
• Gezwollen vingers en enkels vanwege verstoorde sodium/kalium balans (16)

Wanneer je insulineresistentie opbouwt dan hoeft het niet zo te zijn dat je een duidelijk ziektebeeld hebt zoals bij bovenstaande geassocieerde aandoeningen.

Het kan zelfs zo zijn dat je jarenlang insulineresistent bent zonder dat je het in de gaten hebt!

Er kunnen zich wel bepaalde signalen en symptomen voordoen die kunnen wijzen op insulineresistentie (17):

• Vermoeidheid
• Honger (met name trek in zoetigheid)
• Moeite met concentreren
• Toename van vet rondom de taille
• Hoge bloeddruk
• Hoge cholesterolwaarden

Deze symptomen vertonen logischerwijs gelijkenissen met de klassieke symptomen van diabetes. Onder deze symptomen vallen onder andere:

Diabetes type 2 komt het meest voor en is het moeilijkst te herkennen. Aanwijzingen kunnen zijn (18):

• Vaak dorst en veel plassen
• Veel moe zijn
• Last van ogen, zoals rode en branderige ogen, wazig zien, dubbel zien of slecht zien
• Slecht genezende wondjes
• Kortademigheid of pijn in de benen bij het lopen
• Infecties die vaak terugkomen, zoals blaasontsteking

Nu je dit allemaal gelezen hebt, zul je vast bij jezelf denken van..

Ik hoop dat ik geen insulineresistentie heb, want anders ben ik compleet de pineut!

Maar zoals gezegd, insulineresistentie is een proces, en dit proces kun je middels een aangepast, gezond en voedzaam dieet in de ‘achteruitversnelling zetten’. Het ketogeen dieet is zo’n dieet.

Hoe kan het ketogeen dieet helpen om insulineresistentie tegen te gaan?

(bron: inbodyusa.com)

Het ketogeen dieet verlaagt je bloedsuikerspiegel op een natuurlijke manier door het soort voedsel dat je eet. Je schakelt namelijk over op een koolhydraatarme eetwijze, waarbij de consumptie voedzame, goede vetten centraal komt te staan.

Uit onderzoek blijkt dat het dieet zelfs effectiever is dan een caloriearm dieet voor het voorkomen en behandelen van diabetes (19).

Er zijn vele onderzoeken die laten zien dat een koolhydraatarm, ketogeen dieet de insulinegevoeligheid kan terugbrengen tot een natuurlijk, gezond niveau (20).

Het volgen van een ketogeen dieet betekent dat je de consumptie van koolhydraten wil beperken tot een minimum. Hoe meer je dit weet te beperken, hoe sneller je in ketose zult geraken. Dit vergt op het begin enige aanpassing.

Je zult een goed maaltijdplan moeten hebben, waarin je je macronutriënten (vetten, eiwitten, koolhydraten) uitstippelt, om ervoor te zorgen dat je inderdaad niet teveel koolhydraten binnen krijgt.

Om overmatige consumptie van koolhydraten te vermijden zijn de volgende voedselgroepen uitgesloten van het ketogene dieet:

• Granen, zoals tarwe, mais, rijst, muesli, cruesli, deegwaren, pasta
• Suiker, zoals honing, agave, witte tafelsuiker
• Fruit, zoals appels, bananen en sinaasappels
• Knolgewassen, zoals (zoete) aardappels en yams

Zoals je dus ziet, worden alle koolhydraatrijke voedingsmiddelen geschrapt uit je dagelijkse voedingspatroon. Dit betekent dat het bloedsuikerpeil zal zakken, en er dus minder insuline nodig is.

Een structureel lager insulinegehalte in het bloed betekent ook dat het lichaam zijn gevoeligheid voor insuline weer terug zal winnen. De gebogen chemische sleutel van insuline die je eerder bovenin het artikel zag, wordt als het ware weer rechtgebogen, zodat lichaamscellen er weer op reageren.

Ondanks dat je dus afscheid neemt van een hele groep voedingsmiddelen blijft er gelukkig nog genoeg over dat je wel kunt eten:

• Vlees en dierlijke producten, zoals vis, rundvlees, lam, gevogelte en eieren
• Groene bladgroenten, zoals spinazie en boerenkool
• Groenten die bovengronds groeien, zoals broccoli en bloemkool
• Volvette zuivel, zoals kaas, slagroom en boter
• Noten en zaden, zoals macadamianoten, walnoten en zonnebloempitten
• Avocado en bessen, zoals frambozen, bramen en andere bessen met een lage glycemische index
• Zoetstoffen, zoals stevia, erythritol, monnikvrucht en andere zoetstoffen met een laag gehalte aan koolhydraten
• Vetten, zoals kokosnootolie en verzadigde vetten

Tot slot.

In dit artikel hebben we het thema van insulineresistentie besproken en welke gevolgen het voor je gezondheid kan hebben als je bloedsuikerspiegel vrijwel altijd te hoog is.

Je put je alvleesklier uit en je lichaamscellen worden ongevoelig voor insuline. De gevolgen hiervan kunnen heftig zijn en je kunt dus diabetespatiënt worden.

Maar het GOEDE NIEUWS in dit artikel is toch wel dat door een goed en voedzaam dieet, zoals het ketogeen dieet de effecten van insulineresistentie kunnen worden teruggedraaid, en het lichaam weer een gezonde suikerhuishouding kan krijgen.

Met het ketogeen dieet schakel je namelijk over op een koolhydraatarme eetwijze, waarbij de consumptie van voedzame, goede vetten centraal komt te staan. Deze eetwijze heeft een positief effect op je insulinegevoeligheid en zo kun je dus insulineresistentie terugdraaien!

Wil je meer te weten komen over de ketogene eetwijze? Lees dan onze Uitgebreide Beginnershandleiding voor het Ketogeen Dieet!

Deze introductiehandleiding  bevat een schat aan informatie over de werking van ketose en de belangrijke rol van voeding hierin.