Het Meten van Ketonen

Wanneer je het ketogeen dieet volgt dan zal het lichaam zich aanpassen aan het gebrek aan koolhydraten dat ontstaat. Je lichaam schakelt over naar ketose, waarbij vet wordt aangesproken als energiebron.

Je lichaam gaat vet afbreken (lipolyse) en omzetten in ketonen (ketogenese), om deze als alternatieve brandstof voor glucose te kunnen gebruiken.

Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat het benutten van ketonen als energiebron  verschillende gezondheidsvoordelen met zich meebrengt:

• Je cognitieve functioneren en mentale helderheid krijgen een boost (1)
• Verbeterde hersengezondheid
• Vermindering van pijn en ontstekingen (2) (3) (4) (5)
• Verminderde honger (6)
• Verhoogd energiepeil

De concrete signalen van het verkeren in ketose zijn:

• Toename van plasbeurten. Het verkeren in een ketogene staat werkt als een natuurlijk diureticum, het zorgt dat je vocht afdrijft uit je lichaam. Acetoazijnzuur is een ketolichaam dat door de lever wordt gevormd tijdens ketose, en het verlaat jouw lichaam ook weer via je urine. Het is een van de stoffen waarop de urinestrips reageren bij het meten van je
  ketonenwaarden.

• Droge mond. Doordat je meer plast zal je ook sneller een droge mond krijgen en ook meer dorst hebben. Verzeker jezelf ervan dat je genoeg water drinkt en vul je elektrolyten aan (zoals kalium, magnesium en zout).

• Slechte adem. Aceton is een ketonlichaam dat voor een deel wordt uitgescheiden via je adem. Je adem kan gaan ruiken naar overrijp fruit, of zelfs naar nagellakremover. Over het algemeen is dit slechts tijdelijk en na verloop van tijd gaat het weg.

• Meer energie, minder honger. Het kan zijn dat je eerst door overgangsperiode gaat, ook wel bekend als de ‘Keto Flu’,  waarna je veel minder honger zult ervaren gedurende de dag en een ‘heldere’ en energieke mentale staat.

Ketose is een uitstekende manier om af te vallen, betere werk- en sportprestaties te behalen en te profiteren van diverse gezondheidsvoordelen. Maar hoe weet je of je daadwerkelijk in ketose bent?

Er zijn drie soorten ketonen in je lijf:

1. aceton
2. acetoacetaat
3. beta-hydroxybutryaat

Elk van deze ketonen werkt verschillend en kan worden gemeten met verschillende technieken: via je adem, bloed en urine. Dit kun je gewoon thuis doen.

Zo bevindt acetoacetaat zich in urine, aceton in de adem, en BHB bevindt zich in de bloedbaan. Vandaar ook dat er drie verschillende methoden zijn om de waarden van deze ketonen te meten.

Deze manieren zullen worden besproken in dit artikel, en daarbij zullen ook de nadelen en de voordelen van elke methode worden aangestipt.

Methode 1: Beta-hydroxybutyraat meten met een bloedketonenmeter

Methode 2: Aceton meten met een ademtester

Methode 3: Acetoacetaat meten in de urine

Meten is belangrijk, zodat je weet hoe je lichaam reageert op wat en hoeveel je eet, hoeveel je beweegt en welke supplementen je neemt.

Ook is het zo dat het optimale niveau van ketonen verschilt met het doel dat je hebt. De snelste manie om je doel te bereiken en behouden is weten hoeveel ketonen je in je lijf hebt op het moment dat je dit doel behaalt.

Methode 1: Beta-hydroxybutyraat meten met een bloedketonenmeter

Met een bloedketonenmeter meet je het gehalte BHB in het bloed.

Dit ketonlichaam bevindt zich in je bloed dat naar je cellen gaat. Je kunt BHB dan ook gemakkelijk meten via je bloed, net zoals diabetespatiënten hun glucose meten.

Maak de huid schoon met een beetje alcohol, prik in je vinger met een schone naald, druk er een druppel bloed uit, leg deze op een strip en laat de machine vertellen hoeveel BHB er in je lijf zit.

BHB meten via je bloed is een nauwkeurige methode omdat je bloed niet wordt beïnvloed door de hoeveelheid vocht in je lijf.

Deze manier van meten is niet direct een favoriet van iedereen, om twee redenen. Ten eerste zijn de strips van de meters niet goedkoop. Zo kan een setje van 10 teststrips al snel 16 euro kosten.

Ten tweede houdt natuurlijk niet iedereen ervan om zichzelf te prikken met een lancetpen. Een lancetpen is schiet een klein naaldje af met een terugslag, zodat het een korte prikbeweging kan maken in je vinger.

Om de voor- en nadelen van het meten met een bloedketonenmeter nog eens kort samen te vatten:

Voordelen:

• Betrouwbaarheid

Nadelen:

• Niet de voordeligste optie
• Je zult jezelf moeten prikken met een naald

Het aflezen van BHB-waarden van op de bloedmeter.

Nadat je de druppel bloed op de strip hebt gelegd, wacht je tien tellen. Het bloedniveau van beta-hydroxybutryaat wordt aangegeven in mmol/L. Volgens onderzoek is een niveau van 1,5 tot 3,0 mmol optimaal, maar dit kan per persoon verschillen

De concentratie van ketonen verschilt per persoon maar ook in iedere situatie. Het is afhankelijk van veel factoren zoals genetische factoren, dieet en fysiek activiteit. In de tabel zijn de concentraties te zijn onder verschillende omstandigheden.

Bloedconcentratie (millimolaire)	Conditie
< 0.2	niet in ketose
0.2 – 0.5	lichte ketose
0.5 – 3.0	voedingsketose
3.0 – 6.0	uithongeringsketose
15 – 25	keto-acidose

Op de onderstaande grafiek kun je de waarden uit bovenstaande tabel aflezen. De zone tussen 1.5 en 3.0 wordt aangeduid als de ‘optimale ketose’. Dit is echter sterk afhankelijk van de persoon. Zoals gezegd dragen veel factoren bij aan de concentratie van ketonen. Bij de ene persoon kan optimale ketose dus lager liggen dan bij de ander.

Er zijn verschillende soorten bloedmeters. Voor gebruik bij het ketodieet zijn alleen de glucosemeters geschikt die ook de ketonen kunnen meten. De ketometer die via Ketometer.nl wordt verkocht kan zelfs drie bloedwaarden meter, namelijk ketonen, glucose én cholesterol.

 

Het Xper Ketometerpakket van Ketometer.nl bevat:

• 1x duo ketonen + glucose meter
• 1x Lancing device (om bloed te prikken)
• 10x Lancets (de naaldjes)
• 25 ketostrips het meten van ketonen)
• Boekjes en een opbergzakje

Methode 2: Aceton meten met een ademtester

(bron: ketosupplements.co.uk)De ademtesters (zoals bovenstaande Ketonix) meten de hoeveelheid aceton die wordt uitgestoten via de adem. Het niveau aan ketonen wordt weergegeven als deeltjes per miljoen ofwel ppm. Hiermee kan van 1 ppm tot meer dan 1250 ppm worden gemeten.

Sommige Ketonix-apparaten zijn voorgeprogrammeerd en geven met lichtjes de verschillende ketonenniveaus aan. Het voordeel van deze apparaten is dat je ze steeds weer opnieuw kunt gebruiken. Je hebt namelijk geen strips nodig die je steeds moet vervangen.

Ondanks dat aceton geen directe invloed heeft op het ketonmetabolisme, hangt de hoeveelheid  ademaceton (BrAce) erg nauw samen met de hoeveelheden BHB in het bloed.

Omdat de hoeveelheid ademaceton zo nauw samenhangt met het BHB-gehalte van het bloed is uit onderzoek gebleken dat het testen van ketonenwaarden via de adem een geschikte en nauwkeurige methode is .

Hier dient echter een kanttekening bij geplaatst te worden. De resultaten van een ademtest vertonen meer afwijking op het moment dat je dieper in ketose bent.

Hoe lees je het acetonniveau af op een Ketonix ademmeter?

Een Ketonix ademmeter geeft met kleuren het acetonniveau aan. Groen betekent meestal weinig aceton en rood veel aceton. Door te flitsen geeft het apparaat aan hoeveel aceton per niveau aanwezig is. Veel flitsen betekent veel aceton per kleur en minder flitsen betekent minder aceton.

Om de voor- en nadelen van het meten met een bloedketonenmeter nog eens kort samen te vatten.

Voordelen:

• Nauwkeurigere methode dan het gebruik van urinesticks.
• Goedkoper dan het gebruik van relatief dure ketonenteststrips bij een bloedketonenmeter
• Je hoeft niet aan de slag met je eigen bloed of urine. Ideale methode voor mensen met smetvrees dus!

Nadelen:

• Nauwkeurig tot op een zekere hoogte, met name bij diepe ketose blijkt de bloedketonenmeter nauwkeuriger te zijn.

Methode 3: Acetoacetaat meten in de urine

De hoeveelheid acetoacetaat kun je meten via je urine, als je er tenminste veel van in je lijf hebt. Stofwisselingsproducten kun je alleen maar via je urine meten als ze daarin overlopen. Dan heb je er bijvoorbeeld een heleboel van in je lijf, of je gebruikt ze niet.

Als je lichaam net ketonen begint aan te maken (vooral acetoacetaat), worden deze niet allemaal opgebruikt. Je kunt deze overtollige ketonen meten met een urinestrip. Je kunt het niveau aflezen doordat de strip van kleur verandert. Deze test is echter niet altijd betrouwbaar.

Als je lichaam gewend is aan de staat van ketose, zal het heel efficiënt omgaan met ketonen en acetoacetaat uit vet gebruiken als brandstof. Daardoor toont de urinestrip een lager niveau van ketonen aan. Dit is verwarrend. Je bent dieper in ketose, maar de strip vertelt je het omgekeerde.

Ook de hoeveelheid elektrolyten en vocht in je lijf kunnen invloed hebben op de meting. Ze beïnvloeden namelijk de oplossing van acetoacetaat in je urine en kunnen wisselende uitkomsten geven. Toch blijven urinestrips een eenvoudige en goedkope manier om een indruk te krijgen van de hoeveelheid acetoacetaat in je lijf.

Hoe lees je het acetoacetaatniveau af van een urinestrip?

Nadat je 45 tot 60 seconden hebt gewacht en je hebt gezien dat de strip verkleurt, kun je ervan uitgaan dat je meer ketonen in je lijf hebt naarmate de strip donkerder paars is.

De strips zijn vooral fijn om je vorderingen te zien als je net met een ketogeen dieet begint. Als je eenmaal in ketose bent, dan kan de lichtere kleur op de strip een vertekenend beeld geven.

Hoe donkerder de strip verkleurt, hoe meer ketonen in de urine aanwezig zijn. Dit verschilt per persoon maar ook per situatie. Zo is het mogelijk dat de kleur ’s ochtends anders is dan ’s avonds of in de middag. De concentratie ketonen wordt meestal in categorieën ingedeeld:

negatief	Minder dan 0.5 mmol/L
laag	0.6 tot 1.5 mmol/L
hoog	1.6 tot 4.0 mmol/L
erg hoog	Meer dan 4.0 mmol/L

Voor het ketogeen dieet is iedere verkleuring voldoende.

Waar kan ik ketosticks kopen?

De urinesticks, ook wel ketosticks of “ketostix” genoemd, zijn bijna niet verkrijgbaar bij de Nederlandse drogisterijen en apothekers zoals Kruidvat.

Als je je afvraagt waar ze dan wel te koop zijn dan hoef je niet lang te zoeken. De Ketostix zijn bij meerdere aanbieders online verkrijgbaar. De goedkoopste Nederlandse aanbieders van ketose teststrips zijn hieronder te vinden. Deze ketose sticks zijn geschikt om te meten of je in ketose bent.

[sc name=”ketostrips”]

Om de voor- en nadelen van het meten met een bloedketonenmeter nog eens kort samen te vatten.

Voordelen:

• Snel en gemakkelijk
• Goedkoper dan het gebruik van relatief dure ketonenteststrips bij een bloedketonenmeter

Nadelen:

• De minst nauwkeurige methode. Zeker wanneer je wat langer in ketose bent kunnen de strips een vertekend beeld geven.
• Je zult met je eigen urine bezig moeten zijn, niet iedereen vindt dat even smakelijk.

Tot slot

Er zijn dus verschillende manieren om te controleren in hoeverre je in ketose bent en wat het effect is van het ketogeen dieet dat je volgt. Aan elke methode kleven voordelen en nadelen.

Het meten met bloedketonenmeter is het nauwkeurigst, maar ook relatief duur en je zult jezelf met een naald moeten prikken.

Een ademtester is, zeker bij diepere ketose, iets minder nauwkeurig dan de bloedmeter. Maar je hoeft jezelf dus niet te prikken en je hoeft geen nieuwe teststrips te kopen. Op de langere termijn is het dus een voordeligere optie.

Het meten door middel van urinestrips is een optie die in de beginfase van ketose zeker bruikbaar is. Gedurende een langere periode van ketose laat de nauwkeurigheid echter te wensen over.

Nu je in dit artikel hebt gelezen hoe je de ketonenwaarden in je lichaam kunt meten wil je natuurlijk ook weten wat deze ketonen precies doen in jouw lijf en welke voordelen je uit de ketogene toestand kan halen.

Meer weten over ketose? We hebben verschillende artikelen over de gezondheidsvoordelen van ketose en ook over de misvattingen die er bestaan rondom deze natuurlijke metabole staat van het lichaam.