Is Verzadigd Vet wel zo slecht?

Verzadigd vet is mogelijk de meest gedemoniseerde voedingsstof in de geschiedenis van de mensheid.

Zo rond de jaren ’50 is er – onder invloed van zogenaamde epidemiologisch observatieonderzoek – geconcludeerd dat verzadigde vetten de oorzaak waren van diverse aandoeningen, waaronder hart- en vaatziekten.

Het probleem met onderzoeken die op die manier zijn opgezet is echter dat er geen oorzaak-gevolgrelatie kan worden gelegd. Onderstaand voorbeeld legt dit probleem van epidemiologisch onderzoek bloot.

Je kunt onder scholieren op de basisschool een onderzoek doen naar hun rekenvaardigheden. Vervolgens kun je dan een verband waarnemen waarbij de rekenvaardigheden van kinderen met grote voeten beter zijn dan kinderen met kleine voeten. Betekent dit dan dat grote voeten ervoor zorgen dat je beter kunt hoofdrekenen? Nee, natuurlijk niet. De kinderen met grotere voeten zijn ouder en hebben simpelweg meer rekenles gehad.

Dezelfde valkuil is aanwezig bij grootschalige epidemiologische onderzoeken waarbij een verband wordt gelegd tussen hart- en vaatziekten en de consumptie van verzadigd vet.

Des te interessanter is het dat er ook grootschalige onderzoeken zijn gedaan waarbij GEEN verband tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten werd gevonden. Ik herhaal: er werd géén verband tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten gevonden.

Dit blijkt onder meer uit diverse grootschalige zogenaamde epidemiologische onderzoeken waarbij werd gekeken naar de mate van vetconsumptie en de kans op aandoeningen hart- en vaatziekten, diabetes type 2 of een beroerte.

In dit artikel ga ik 5 grote onderzoeken bespreken (met dank aan Healthline.com)

1. Cochrane Database Systematic Review (2015)

In 2015 was er de Cochrane Database Systematic Review (bron) waarbij de gegevens van 15 gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken over 59,000 proefpersonen werden geanalyseerd. Elke van de 15 onderzoeken maakte gebruik van een controlegroep. Een controlegroep is belangrijk, omdat op deze manier meer zekerheid kan worden verkregen bij het toeschrijven van een gezondheidseffect aan een bepaalde veronderstelde (risico)factor.

Deze systematische review vond geen statistisch significante effecten van het verminderen van verzadigd vetconsumptie met betrekking tot hartaanvallen, beroerten of sterfte. De conclusie van dit onderzoek was dat mensen die hun consumptie van verzadigd vet terugschroefden net zoveel kans hadden om dood te gaan, of om  hartaanvallen en beroerten te krijgen.

Het vervangen van verzadigde vetten door meervoudige onverzadigde vetzuren (zoals omega 3 vetzuren) leek wel het risico op cardiovasculaire incidenten terug te brengen. Dit hoeft niet per se iets te zeggen over verzadigde vetten, maar kan ook wijzen op een gezondheidseffect van omega 3 vetzuren.

2. Meta-Analyse De Souza et al. (2015)

Deze systematisch, observationele review van diverse onderzoeken keek naar het verband tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten, beroerte, diabetes type 2 en dood door cardiovasculaire aandoeningen. (bron)

De gegevens van maar liefst 73 onderzoeken zijn in deze meta-analyse bekeken.

De conclusie die door de onderzoekers is getrokken is dat personen die meer verzadigd vet eten NIET meer kans liepen op hart- en vaatziekten, beroerte, diabetes type 2 en dood door cardiovasculaire aandoeningen, in vergelijking met mensen die minder verzadigd vet eten.

3. Siri- Tarino Meta-analyse van Prospectieve Cohort Studies (2010)

In deze meta-analyse is gekeken naar de gegevens die zijn verzameld middels observationele studies, waarbij de relatie tussen verzadigd vet in voeding en hart- en vaatziekten en beroerten werd bestudeerd. (bron)

Tot de onderzoeken behoorden 347.747 deelnemers, die gedurende 5 tot 23 jaar werden gevolgd.

De resultaten laten zien dat de consumptie van verzadigd vet niet in verband kan worden gebracht met een verhoogd risico op cardiovasculaire aandoeningen, hartaanvallen of beroerten. Zelfs niet onder de groep mensen die grote hoeveelheden verzadigd vet aten.

Ook bij dit onderzoek werd dus geen verband vastgesteld tussen hart- en vaatziekten en de consumptie van verzadigd vet.

4. Chowdhury et al. Meta-analyse van Cohort Studies en Gerandomiseerde Onderzoeken

Dit onderzoek keek naar de onderzoeksgegevens van 49 observationele studies (met meer dan 550.000 deelnemers) en 27 gerandomiseerde gecontroleerde proeven (met meer dan 100.000 deelnemers). (bron)

Ook hier bleek – wederom – dat mensen die meer verzadigde vetten aten niet een verhoogd risico liepen op hart- en vaatziekten of plotseling overlijden. Ook zagen de onderzoekers geen voordeel aan het nuttigen van meervoudig onverzadigde vetzuren in plaats van verzadigde vetten.

Een uitzondering hierop zijn de omega-3 vetzuren gebleken, zij lijken wel een beschermend effect te hebben voor hart- en vaatziekten.

5. Schwab et al. Meta-analyse van Gerandomiseerde Gecontroleerde Onderzoeken en Prospectieve Cohort Studies

Ook in deze meta-analyse werden de onderzoeksresultaten van maar liefst 607 onderzoeken bekeken. Zo werd gekeken naar het effect van vet uit voeding op verschillende metabole risicofactoren voor hart- en vaatziekten en het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en kanker. (bron)

Een interessante bevinding binnen deze studies is dat de onderzoekers zagen dat het vervangen van bewerkte, geraffineerde koolhydraten door verzadigde vetten mogelijk het risico op hart- en vaatziekten kleiner maakt!

Conclusie

Dus, wat mag er – op basis van bovenstaande onderzoeken – worden geconcludeerd over de relatie tussen verzadigd vet en hart- en vaatziekten?

Dat de veronderstelde negatieve invloed van verzadigde vetten op de gezondheid van o.a. het hart en de bloedvaten dus helemaal niet zo zeker is. Als dit wel het geval zou zijn, dan zou in elk epidemiologisch onderzoek een duidelijk verband, een duidelijke correlatie zichtbaar moeten zijn.

En dit is niet het geval.

Het lijkt erop dat de hypothese rondom vet en hart- en vaatziekten niet meer is dan dat: een hypothese. Een stelling.

En een wetenschappelijke stelling levert behoorlijk aan geloofwaardigheid in als er talloze onderzoeken zijn die stelling falsificeren.

Falsificeren betekent dat er onderzoeken zijn die aantonen dat een bepaald fenomeen wel of niet juist is.

Bekend voorbeeld is voorbeeld van zwarte zwanen.

Iemand kan claimen dat “alle zwanen wit zijn”.. net zoals dat iemand kan claimen dat “de consumptie van verzadigde vetten leidt tot meer hart- en vaatziekten”.

Zulke stellingen kunnen worden gefalsificeerd wanneer iemand tegenbewijs levert (de antithese).. zoals bijvoorbeeld een foto van twee zwarte zwanen voor de “alle zwanen zijn wit”-hypothese.

De bovengenoemde onderzoeken die GEEN verband aantonen tussen de consumptie van verzadigde vetten en hart- en vaatziekten zijn de zwarte zwanen die de hypothese dat verzadigde vetten zorgen voor meer hart- en vaatziekten ontkrachten.

Dit geeft aan dat de oorzaken van hart- en vaatziekten mogelijk een stuk complexer zijn dan voorheen werd aangenomen.

Waar voorheen simpelweg werd gezegd dat het verminderen van vet in het dieet een effectieve manier zou zijn om hart- en vaatziekten te voorkomen, wordt steeds duidelijker dat hartziekten een multifactoriële oorsprong kennen.

En het is sterk de vraag of verzadigd vet überhaupt gezien kan worden als een factor. In de wetenschap bestaat hier in ieder geval geen sluitend bewijs voor.